Η πολύ καλή δημοσιογράφος μου επιμελείται την εκπομπή Θηρία Ενήμερα μας γνωστοποίησε μέσω Facebook ένα νέο "άθλο" της νέας τεχνολογίας στο μικρό χωριό μας, τον πλανήτη Γη. Το Google streets, ή κάπως έτσι, δημοσιοποίησε τη φωτογραφία μιας γυναίκας που βγαίνει γυμνή από την πόρτα του σπιτιού της (στην πραγματικότητα, στην πίσω αυλή της) για να αντικρίσει έκπληκτη, και πανικόβλητη, τον φωτογραφικό φακό.
Εύλογοι οι συνειρμοί και οι αναλύσεις. Ζούμε σε μια κοινωνία που ο καθένας από μας, εκούσια ή ακούσια, είναι εκτεθειμένος σε κάθε πτυχή της προσωπικής του ζωής. Ο Μεγάλος Αδελφός διαθέτει τον πανοπτικόν οφθαλμό, όλα τα βλέπει, αλλά και όλα τα ακούει και, κυρίως, όλα τα αποθηκεύει. Και όλα είναι δυνητικά αξιοποιήσιμα σε έναν σημερινό ή αυριανό εκβιασμό ή "συναλλαγή", όπως λέγεται στους καλούς κύκλους, ή στη μεροληπτική αντιμετώπιση ατόμων που οι απόψεις τους δεν αρέσουν, που η συμπεριφορά τους προκαλεί την άρχουσα ηθική, που οι συνήθειές τους κρίνονται ως κατακριτέες.
Δε χρειάζεται να κουράσουμε πολύ το μυαλό μας για να ανασύρουμε πληθώρα υποθέσεων. Αρκεί να δούμε τις καθημερινές εφημερίδες, να παρακολουθήσουμε τις εκπομπές στην τηλεόραση. Από τα ροζ σκάνδαλα του Λευκού Οίκου ως τα κατορθώματα του Μπερλουσκόνι, από τις υποκλοπές του τηλεφώνου του τ. πρωθυπουργού της Ελλάδας ως τις βουτιές στην πισίνα του μεθυσμένου πρίγκιπα της κραταιάς, πλην γηραιάς, Αλβιόνος.
Άλλωστε, ο κανόνας ότι η ιδιωτική ζωή του άλλου δεν πρέπει να μας αφορά, έχει, ως κανόνας, τις κρίσιμες εξαιρέσεις του. Τα πολιτικά πρόσωπα, ως κατ΄εξοχήν και εξ ορισμού δημόσια πρόσωπα, είναι υπόλογα για τις ιδιωτικές πράξεις ή παραλείψεις τους, καθώς μαρτυρούν για το ατομικό τους ήθος. Η γυναίκα του Καίσαρα έπρεπε να μην είναι μόνον, αλλά και να φαίνεται στα μάτια των Ρωμαίων πολιτών, τίμια. Ο πολιτικά κυρίαρχος Περικλής αναγκάστηκε να υπερασπιστεί τη σχέση του με την Ασπασία στην Εκκλησία του Δήμου. Στα μικρά χωριά της Ρώμης και της Αθήνας όλοι γνώριζαν. Και οι κίνδυνοι για τους άρχοντες που προέτασσαν το ιδιωτικό σε βάρος του δημοσίου ήταν αυτονόητοι.
Σήμερα ο σύζυγος ή ο σύζυγος, ο εραστής ή η ερωμένη, μπορούν να κερδοσκοπούν στο περιθώριο των δημόσιων λειτουργιών που ασκεί ο καλός ή η καλή υπουργός ή επίτροπος. Και αυτά είναι γνωστά, μόνο που δεν είναι κοινώς γνωστά, δεν τα ξέρουν όλοι. Η πληροφορία είναι ακριβή και πολύτιμη. Κυρίως είναι εξαργυρώσιμη. Ανταλλάσσεται με πολιτικές αποφάσεις, αναθέσεις, προνομιακή μεταχείριση. Αυτά τα βλέπουμε όλοι, τα ξέρουμε όλοι, ή τουλάχιστον, τα υποπτευόμαστε. Αλλά η απόδειξη δεν υπάρχει, αν και υπαρκτή. Αν δημοσιοποιηθεί, η ανταλλακτική της αξία χάνεται.
Στη φωτογραφία του Google η άτυχη γυναίκα αναγκάζεται να γίνει δημόσιο θέαμα χωρίς να υπάρχει δημόσιο συμφέρον, πέραν από αδηφάγα ένστικτα. Κανενός από μας η ζωή δεν αλλάζει στο ελάχιστο από το αν είναι όμορφη ή άσχημη, λεπτή ή χονδρή, με μεγάλο στήθος ή με μικρό. Αλλάζει η δική της, ίσως, αισθανόμενη παγιδευμένη σ΄ένα βίαιο και απρόκλητο "αστείο", έχοντας να αντιμετωπίσει τη χλεύη ή τη συμπάθεια των οικείων και των γειτόνων.
Αν κάτι όφειλε να αλλάξει στη ζωή μας είναι να κατανοήσουμε αυτήν την έκφραση πανικού που αποτυπώνεται στο πρόσωπό της.
Ο ιδιωτικός χώρος καταλύεται, λοιπόν, μετατρέπεται σε δημόσιο. Τα όρια μεταξύ τους γίνονται όλο και λιγότερο σαφή. Για τον απλό άνθρωπο, όμως, μόνο, τον καθημερινό, αυτόν της διπλανής πόρτας, τον «ανώνυμο», κατά την αντιπαραθετική χρήση του «επώνυμου». Και αυτή η μετατροπή έχει όνομα: λέγεται ακραία εμπορευματοποίηση του ιδιωτικού χώρου, των προσωπικών μας στιγμών, των ευαισθησιών και συναισθημάτων μας, εν κατακλείδι, ολόκληρης της ζωής μας. Άνευ αξίας για το δημόσιο ως οντότητα, αποκτά την τρέχουσα ανταλλακτική αξία ως στιγμιαία εικόνα.
Ο καπιταλισμός, η αγορά προϊόντων και η αγορά εργασίας, οργάνωσε συστηματικά τον χωρο-χρονικό διαχωρισμό του ιδιωτικού και του δημόσιου μόνο για να τον καταλύσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου