ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Τα σημεία ανάγνωσης των αποτελεσμάτων της εκλογικής αναμέτρησης της 6^ης Μαϊου δεν στοχεύουν να δώσουν ούτε μιαν πλήρη εικόνα, ούτε μιαν ανάλυση των αποτελεσμάτων. Στόχος είναι να αναδείξει κάποιες πτυχές, ψηφίδες ουσιαστικά, μιας πολύπλοκης και αντιφατικής πραγματικότητας.

1.      Το αυτονόητο: Τα μνημονιακά κόμματα καταβαραθρώθηκαν και μαζί με αυτά εκφράσθηκε, σχεδόν με μορφή δημοψηφίσματος, η απόλυτη αντίθεση του ελληνικού λαού στο Μνημόνιο και στα όσα έχουν προκύψει από αυτό, περιλαμβανομένης και της δανειακής σύμβασης του Φεβρουαρίου. Μάλιστα, η καταδίκη της πολιτικής που εφαρμόσθηκε αυτά τα δύο τραγικά από όλες τις απόψεις χρόνια ξεπέρασε κάθε φιλοδοξία των δυνάμεων, πολιτικών και κοινωνικών, που αντιτάχθηκαν στις μεθοδεύσεις του πολιτικού συστήματος και των «αγορών».

2.      Το ενδιαφέρον: Τα ακραιφνώς νεοφιλελεύθερα κόμματα και πολιτικά μορφώματα δεν εκπροσωπούνται στην ελληνική Βουλή. Με άλλα λόγια, οι πολίτες της χώρας δεν απέλυσαν μόνο τον μάγειρα, απέρριψαν και τις συνταγές του.

3.      Η διαφαινόμενη προεκλογικά τραμπάλα μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ και το σύστημα αερόσακων σωτηρίας δεν υπήρξαν αποτελεσματικά. Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε διπλάσιους από όσους η ΔΗΜΑΡ από αυτούς που εγκατέλειψαν μαζικά το ΠΑΣΟΚ. Το γιατί, έχει ενδιαφέρον, αλλά ας απαριθμήσω λίγους παράγοντες χωρίς πολλά λόγια: Ο διφορούμενος πολιτικός λόγος, η αντιφάσεις των πολιτικών απόψεων, η ποιότητα του πολιτικού προσωπικού που ενσωμάτωσε από το ΠΑΣΟΚ, οι τριγμοί, αδρανοποιήσεις και απομακρύνσεις αξιόλογου κομματικού δυναμικού που διαπίστωνε ότι αυτό που οικοδομούσαν δεν αντιστοιχούσε σ’ αυτό που σχεδιαζόταν: Το καράβι έγερνε μονόπατα, παρά τις κατά καιρούς διαβεβαιώσεις του καπετάνιου.

4.      Το ΚΚΕ έχασε. Έχασε όχι μόνο την πρωτοκαθεδρία στο χώρο της αριστεράς, όχι μόνο την ευκαιρία να αναδειχθεί στον πρωταγωνιστή της λαϊκής αντίθεσης στις πολιτικές των τελευταίων χρόνων, έχασε εντός έδρας. Αν και το ποσοστό αυξήθηκε, το ΚΚΕ έχασε ψήφους που σε παραδοσιακές περιοχές δύναμής του φθάνουν το 5 ως 10% της δύναμής του στις προηγούμενες εκλογές. Δείτε τον αριθμό ψήφων σε Β Αθηνών και σε Β Πειραιά. Επί της ουσίας, εν καιρώ.

5.      Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε. Και κέρδισε πανηγυρικά, τόσο που δεν το περίμενε. Και η ανατομία αυτής της νίκης υποδεικνύει τρεις βασικούς λόγους:

·        Πρώτον, στο ότι κατάφερε να συνδυάσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, με μεγάλη επιτυχία, παρά κατανοητές δυσχέρειες και στραβοπατήματα, τον κινηματικό με τον θεσμικό ρόλο. Και με τον τακτική αυτή μπόρεσε να διατηρήσει και την ενότητά του, παρά τους τριγμούς και τα κατά καιρούς ρήγματα, πείθοντας ότι εννοεί έμπρακτα την ενότητα της αριστεράς, την ενότητα της διαφορετικότητας. Μπορεί να έχασε σε αποτελεσματικότητα, κέρδισε σε αξιοπιστία, και δεν είναι λίγο αυτό. Και αυτό του επέτρεψε να επιχειρήσει επιτυχώς τα επόμενα δύο σημεία.

·        Δεύτερον, ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε γιατί όρισε την ατζέντα των εκλογών. Μπόρεσε να καθορίσει το κρίσιμο ερώτημα στο οποίο κλήθηκε να απαντήσει το σώμα των πολιτών. Το ερώτημα των εκλογών ήταν το μνημόνιο, και παρέμεινε ως το μοναδικό θέμα της εκλογικής ημερήσιας διάταξης. Αλλά μια μονοθεματική ατζέντα με πολλά επιμέρους σημεία, κρίσιμα για τη ζωή του τόπου και των πολιτών του. Ουσιαστικά ένα θέμα που τα κάλυπτε όλα. Και αυτός ο καθορισμός της πολιτικής ατζέντας καθόρισε τις συντεταγμένες της εκλογικής διαμάχης και εν τέλει του αποτελέσματος. Μην υποτιμάται αυτή την διάσταση. Για μένα είναι η καθοριστική. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ετεροκαθορίστηκε στην πολιτική διαμάχη, δεν έσπευσε να απαντήσει στους άλλους, αλλά έθεσε ο ίδιος τα ερωτήματα που ήταν οι αγωνίες των πολιτών. Με άλλα λόγια, ηγεμόνευσε.

·        Τρίτον, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αρκέσθηκε να θέσει την ατζέντα των εκλογών. Έδειξε μια προοπτική επίλυσης του δράματος: την κυβέρνηση της αριστεράς ως αντίπαλο δέος των μνημονιακών – νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων.  Με άλλα λόγια, ο ΣΥΡΙΖΑ μπόρεσε να μετασχηματίσει την αγανάκτηση και την οργή σε ελπίδα, την απόρριψη σε θέση. Αυτό δηλαδή που ΚΚΕ και ΔΗΜΑΡ δεν μπόρεσαν ή δε θέλησαν να κάνουν.

6.      Για να μείνουμε, όμως, στο θέμα της ατζέντας: Γιατί ΝΔ και επιφανή στελέχη του ΠΑΣΟΚ – και των γνωστών ΜΜΕ – προσπάθησαν να ορίσουν μια διαφορετική ατζέντα των εκλογών, την ατζέντα του Νόμου και της Τάξης. Οι μεταγραφές του δίδυμου των ακροδεξιών Βορίδη – Γεωργιάδη στη ΝΔ, η ενίσχυση του παραδοσιακά ακροδεξιού προφίλ της ηγεσίας της, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Χρυσοχοίδη και οι περιπολίες του με δημοσιογραφικές αποστολές στη νύχτα των γκέτο και της Χρυσής Αυγής, οι υγειονομικές βόμβες του Λοβέρδου, η καλλιέργεια του τρόμου δεν είχαν τα επιθυμητά για τους εμπνευστές τους αποτελέσματα: Απλώς νομιμοποίησαν τη ναζιστική Χρυσή Αυγή, την έκαναν να δείχνει ως εναλλακτική, ακραία ριζική και αποτελεσματική, απάντηση στην ατζέντα του φοβικού και απελπισμένου. Όσοι δεν κατανοούν ότι τα εφευρήματα του Χρυσοχοίδη πριμοδότησαν ευθέως τη Χρυσή Αυγή, φοβάμαι ότι δεν κατανοούν τα στοιχειώδη.

7.      Την αναξιοπιστία του πολιτικού συστήματος συνόδευσε η αναξιοπιστία των «σοβαρών» ΜΜΕ. Στη θέση τους άνθησαν τα μπλογκς και οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Εκεί η πολιτική ανάλυση συνοδεύτηκε συχνά από διεισδυτικό και ανατρεπτικό χιούμορ, εξασφαλίζοντας για τις νεώτερες γενιές τουλάχιστον πηγές ενημέρωσης και πολιτικής σκέψης.

8.      Στο κοινωνικό, τα αποτελέσματα των εκλογών υπογραμμίζουν τη διάλυση του «μεσαίου χώρου» και την εντεινόμενη πόλωση της κοινωνίας σε μια μάζα φτωχών και αδύναμων και σε μια ελίτ πλούσιων και ισχυρών. Η κατάρρευση του μεσαίου χώρου – μια κατάρρευση που σημειώθηκε παντού όπου εφαρμόσθηκαν αντίστοιχα προγράμματα – σχετίζεται ευθέως με την κατάρρευση του δικομματισμού, αλλά και με την προσπάθεια επιβολής της αυταρχικής ατζέντας στην προεκλογική διαμάχη. Από τον δικομματικό πολιτικό πυρήνα που εξασφάλιζε την αναπαραγωγή του μέσω της εναλλαγής των δύο στοιχείων – κομμάτων που τον αποτελούσαν, περνάμε σε ένα σύστημα πολιτικής πόλωσης: Δεξιά – Αριστερά, οι επιλογές φαίνονται να διαγράφονται με σαφήνεια και όσα πολιτικά κόμματα δεν το κατανοήσουν και προσπαθήσουν να καλύψουν το «κέντρο» μέλλουν να αναζητούν με αγωνία ψηφοφόρους στο μέλλον.

9.      Με την έννοια αυτή, η μεταπολίτευση που βασίστηκε στο «όλοι δημοκράτες είμαστε» και «οι κακοί (χουντικοί) είναι φυλακή», όντως μας τελείωσε. Το ίδιο και η λαμπρή σταθερότητα της ελληνικής μικροαστικής τάξης.